حد غیرمجاز ویتامین ها

امروزه مصرف مکمل‌های ویتامینی در بین مردم بسیار رایج شده است. خصوصا بعد از بحران ناشی از بیماری همه گیر کووید-19 علاقه قابل توجهی به استفاده از مصرف روزانه مکمل های ویتامین،  به عنوان وسیله ای جایگزین برای محافظت در برابر آن با بالابردن قوای بدن و همچنین تقویت سیستم ایمنی و به حداقل رساندن خطر التهاب به وجود آمد. هرچند شواهدی که اثربخشی آنها را به اثبات برساند، وجود نداشت، افزایش فروش مکمل هل در بسیاری از نقاط جهان گزارش شد. اما باید توجه داشته باشید مصرف بیش از حد ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به اندازه‌ی مصرف کم‌تر از حد آن‌ها، مضر باشد. در این مقاله خطرات ناشی از مصرف بیش از حد برخی از ویتامین‌ها را مورد بررسی قرار می دهیم.

طبق توصیه متخصصان، اگر خوب غذا بخورید و مواد پروتئینی و ویتامین‌ها به بدن‌تان برسد، مصرف مکمل‌ها اشتباه است. در هیچ جای دنیا چنین چیزی رایج نیست. ما مقدار زیادی از بودجه خانواده و بودجه دولت را صرف خرید همین داروها می‌کنیم که مصرف‌شان هیچ ضرورتی ندارد.

آنها می گویند هروقت آزمایش خون دادیم و نتیجه آزمایش ما کمبود ویتامینی را نشان داد، مصرف داروها و ویتامین‌ها و مکمل‌ها معقول و منطقی است. اما وقتی آزمایش نداده‌ایم و نمی‌دانیم در چه مورد چقدر کمبود داریم، اصلا نباید خودسرانه دارویی را خریداری و مصرف کنیم

 

 

وقتی ویتامین ها و  مواد معدنی مغذی به طور طبیعی از طریق غذاها مصرف شوند، آسیبی به بدن وارد نمی کنند. اما ممکن است وقتی در دوزهای متمرکز به شکل مکمل‌ها، بیش از حد مجاز مصرف شوند، پیامدهای منفی برای بدن داشته باشند.

 

 

 

برای مصرف ویتامین ها و مواد مغذی دو تعریف وجود دارد:

میزان توصیه شده در رژیم غذایی (RDA) : میزان مورد نیاز روزانه بدن به ماده مغذی

سطح بالای مصرف قابل تحمل (UL): حداکثر دوز یک ماده‌ی مغذی.

مصرف بیش از این حد خطر مسمویت را به دنبال دارد.

 

برخی از ویتامین ها محلول در آب هستند، به این معنی که آن‌ها به‌سرعت در بدن استفاده می‌شوند و مقدار اضافی از طریق ادرار (به‌جای ذخیره شدن در بافت‌ها) دفع می‌شود و در بافت ها تجمع نمی یابند. به‌همین دلیل، آن‌ها حتی زمانی که در مقادیر زیاد مصرف شوند، کم‌تر خطرناک هستند.

ویتامین‌های محلول در آب عبارتند از:

• ویتامین C
• ویتامین B1
• ویتامین B2
• ویتامین B3
• ویتامین B5
• ویتامین B6
• ویتامین B7
• ویتامین B9
• ویتامین B12

با این حال، این بدان معنا نیست که مصرف آن‌ها در مقادیر نامحدود بی‌خطر است. به‌عنوان مثال، سطوح بالای ویتامن B3 می‌تواند باعث برافروختگی پوست در برخی افراد شود، در حالی که مصرف بیش از حد ویتامین B6 می‌تواند منجر به از دست دادن حس در بازوها و پاها شود.

ویتامین های محلول در چربی در آب حل نمی‌شوند و به‌راحتی در بدن ذخیره می‌شوند. از آن‌جایی‌که بدن این ویتامین‌ها را در بافت‌های چربی ذخیره می‌کند، تجمع آن در مقادیر خطرناک آسان‌تر است و می‌تواند منجر به هیپرویتامینوز (مسمومیت با ویتامین) شود. چهار ویتامین محلول در چربی عبارتند از:

• ویتامین A
• ویتامین D
• ویتامین E
• ویتامین K

برخی ویتامین‌های محلول در آب و ویتامین K، در دوزهای بالا نسبتاً بی‌ضرر به نظر می‌رسند و به همین دلیل محدودیت خاصی ندارند. این ویتامین‌ها شامل ویتامین B1، ویتامین B2، ویتامین B5، ویتامین B7 و ویتامین B12 است. در نتیجه، برای آن‌ها UL (بالاترین حد مجاز مصرف) تعیین نشده است.البته توجه به این نکته مهم است که اگرچه این ویتامین‌ها سمیت قابل مشاهده ندارند، برخی از آن‌ها ممکن است با داروها تداخل داشته باشند و یا در نتایج آزمایش خون اختلال ایجاد کنند. بنابراین در مصرف تمام مکمل‌های غذایی باید احتیاط کرد.

عوارض مصرف ویتامین ها:

ویتامین A

تجمع بیش از حد ویتامین A در بدن می تواند باعث علائمی  چون تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، درد شکم، سرگیجه، تحریک‌پذیری، خواب‌آلودگی، سردرد، بثورات پوستی، افزایش فشار داخل جمجمه، کما و حتی مرگ باشد. حداکثر مجاز مصرف این ویتامین برای بزرگسالان، 3000 میکروگرم در روز است.

ویتامین B

علائم شایع مصرف بیش از حد ویتامین B3 شامل گرگرفتگی شدید پوست، سرگیجه، ضربان قلب نامنظم، خارش، حالت تهوع، استفراغ، درد معده یا شکم، نقرس، اسهال، از دست دادن بینایی، قند خون بالا و آسیب کبدی است. حد مجاز مصرف این ویتامین در بزرگسالان 35 میلی‌گرم در روز است.

علائم مسمومیت با ویتامین B6 شامل بی‌حسی، ضعف عضلانی، ضایعات پوستی، حساسیت به نور، حالت تهوع و سوزش سر دل است. حد مجاز مصرف ویتامین B6 در بزرگسالان 100 میلی‌گرم در روز است.

صرف بیش از حد ویتامین B9 ممکن است منجر به گرفتگی شکم، اختلالات خواب، تحریک‌پذیری، مشکلات گوارشی، گیجی، حالت تهوع، تغییرات رفتاری، واکنش‌های پوستی، تشنج و موارد دیگر شود. مصرف زیاد اسید فولیک نیز ممکن است کمبود ویتامین B12 را پوشش دهد. حد مجاز مصرف این ویتامین در بزرگسالان 1000 میکروگرم در روز است.

آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس که هردو به آمپول‌های تقویتی معروفند، از خانواده ویتامین‌های گروه ب هستند و در درمان بسیاری از اختلالات موثرند اما مصرف بی‌رویه آنها می‌تواند برای فرد خطرآفرین باشد. مثلا مصرف بیش از حد نیاز نوروبیون، دوز فلزات سنگینِ موجود در بدن را بالا می‌برد که می‌تواند عوارض نا مطلوبی مثل مسمومیت داشته باشد.

ویتامین C

مصرف بسیار زیاد ویتامین C می‌تواند باعث تهوع، اسهال و گرفتگی معده شود و خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. مقادیر زیاد آن برای افراد مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی که باعث تجمع بیش از حد آهن در بدن می‌شود و همچنین افراد مبتلاء به دیابت می‌تواند بسیار خطرناک باشد. حد مجاز مصرف ویتامین C در بزرگسالان 2000 میلی‌گرم در روز است.

ویتامین D

مسمومیت ناشی از مصرف دوزهای بالای مکمل‌های ویتامین D می‌تواند منجر به علائم خطرناکی از جمله کاهش وزن، کاهش اشتها و ضربان قلب نامنظم شود. همچنین می‌تواند سطح کلسیم خون را افزایش دهد(هایپرکلسمی) که می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، ضعف و احتمالاً درد استخوان و مشکلات کلیوی مانند سنگ‌های کلسیمی شود و می‌تواند منجر به آسیب اندام شود. حداکثر مجاز مصرف ویتامین D برای بزرگسالان 100 میکروگرم در روز است.

ویتامین E

ویتامین E یک نوع ماده‌ ی ضد انعقاد است، بنابراین مصرف بیش از حد آن ممکن است در انعقاد خون اختلال ایجاد کند و باعث خونریزی و سکته مغزی هموراژیک شود. یا باعث اختلال در لخته شدن خون شود. به علاوه مصرف بیش از حد آن جذب ویتامین A در کبد را مختل می کند. حد مجاز مصرف ویتامین E برای بزرگسالان 1100 میلی‌گرم در روز است.