مصرف نوشیدنی انرژی زا: اثرات مفید و نامطلوب بر سلامتی

نوشیدنی انرژی زا نوعی نوشیدنی حاوی ترکیبات محرک مانند کافئین است که معمولا گازدار هم هستند.

این نوشیدنی معمولا حاوی شکر یا شیرین کننده ها ی مصنوعی، عصاره های گیاهی ، تورین و اسیدهای آمینه می باشند.

نوشابه های انرژی زا حاوی موادی هستند که ادعا می شود باعث افزایش انرژی برای بهبود عملکرد فیزیکی و ذهنی می شوند.

حال این سوال را مطرح است که آیا این نوشیدنی ها بی خطر هستند یا خیر؟!

اگرچه نوشیدنی انرژی‌زا ممکن است اثرات مفیدی بر عملکرد فیزیکی داشته باشد، اما این محصولات ممکن است پیامدهای مضر سلامتی نیز داشته باشند.

تقریباً اکثر نوشیدنی های انرژی زا به طور معمول حاوی کافئین هستند. به برخی از آنها مواد مکمل تغذیه ای دیگر نیز ممکن است اضافه شده باشد. کافئین برای تحریک عملکرد مغز و افزایش هوشیاری و تمرکز استفاده می شود.

نوشیدنی‌های انرژی‌زا به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با ترکیبی از محرک‌ها و تقویت‌کننده‌های انرژی، به مصرف‌کننده «تقویت انرژی» ببخشند. ماده اصلی تشکیل دهنده بیشتر نوشیدنی های انرژی زا کافئین است. آنها معمولاً حاوی 80 تا 150 میلی گرم کافئین در هر 240 میلی لیتر هستند.این مقدار معادل 150 میلی لیتر قهوه یا دو قوطی 360 میلی لیتری نوشابه کافئین دار است. اکثر برندهای موجود در بازار حاوی مقادیر زیادی گلوکز هستند. برخی از برند ها نیز حاوی شیرین کننده های مصنوعی می باشند.

سایر ترکیبات رایج مورد استفاده عبارتند از

تورین

متیل گزانتین ها

ویتامین های گروه B

جینسینگ

دانه گوآرانا

یربا میت

آکای

مالتودکسترین

اینوزیتول

کارنیتین

کراتین

گلوکورونولاکتون

جینکو بیلوبا

افدرین

تائورین

اثرات مفید نوشیدنی های انرژی زا

مقدار زیاد کافئین موجود در نوشیدنی های انرژی زا اثرات مطلوب بهبود حافظه، افزایش هوشیاری و بهبود  خلق و خوی را برای مصرف کننده فراهم می کند.

مطالعات انجام گرفته بر روی برخی نوشیدنی های انرژی زا ثابت کرد این نوشیدنی ها خستگی ذهنی را کاهش می دهد. همینطور هوشیاری و احساس توانایی جسمی را در فرد افزایش می دهند. در عین حال، هیچ تغییری برای حافظه یا پردازش سریع اطلاعات بصری مشاهده نشد.

مطالعات انجام شده بین مصرف این نوشیدنی ها و تمرکز، سرعت عکس العمل، وشاخص‌های مختلف هوشیاری در رانندگی رابطه معنی داری را نشان می دهد.

 

اثرات نامطلوب نوشابه های انرژی زا در رابطه با مواد تشکیل دهنده آنها

تحقیقات انجام شده، مشکلات قلبی عروقی پس از مصرف نوشیدنی انرژی زا را نشان داده است. افزایش ضربان قلب و فشار خون شریانی، آریتمی های بطنی، فیبریلاسیون دهلیزی از این جمله اند. همچنین از دیگر عوارض مصرف این نوشیدنی ها میتوان به انفارکتوس میوکارد، تجمع پلاکتی ناشی از اسید آراشیدونیک، کاهش عملکرد اندوتلیال، اتساع شریانی و تشکیل آنوریسم اشاره کرد.

مصرف 200 میلی گرم و بالاتر کافئین میتواند برخی مشکلات مربوط به اعصاب و روان را نیز ایجاد کند. مواردی چون اضطراب، بی خوابی، ناراحتی های گوارشی، انقباض عضلات، بی قراری گزارش شده است. مطالعات انجام گرفته روی نوجوانان نشان داد که ارتباط قوی بین مصرف کافئین و رفتار خشونت آمیز و همچنین اختلالات سلوک وجود دارد.

نوشیدنی های انرژی زا معمولاً حاوی مقادیر زیادی قند هستند. محتوای قند عمدتاً به شکل ساکارز، گلوکز یا شربت ذرت با فروکتوز بالا است. بنابراین، مصرف زیاد نوشیدنی های انرژی زا ممکن است خطر چاقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد. علاوه بر این، محتوای قند بالا در نوشیدنی های انرژی زا ممکن است فعالیت باکتری های روده را کاهش دهد. در نتیجه خطر چاقی و سندرم متابولیک  افزایش می یابد.

ثابت شده است که کافئین موجود در نوشیدنی های انرژی زا باعث افزایش دیورز درکلیه ها می شود. بنابراین در طول ورزش طولانی مدت در محیط گرم باید از نوشیدنی های انرژی زا به دلیل پتانسیل کم آبی بدن خودداری شود.

کافئین همچنین باعث کاهش سدیم در ادرار می شود. که این بر حجم پلاسما تأثیر می گذارد و منجر به تغییر قابل توجهی در عملکرد قلبی عروقی در حین ورزش می شود.

pH پایین و محتوای قند بالای نوشیدنی های انرژی زا باعث افزایش پوسیدگی دندان ها می شود.

 

نتیجه

در حالی که نوشیدنی های انرژی زا ممکن است اثرات مفید مثبتی برای عملکرد فیزیکی در فعالیت های ورزشی مختلف نشان دهد، مشکلات احتمالی مخل سلامتی، به ویژه در میان کودکان و نوجوانان ثابت شده است. قسمت های مختلف بدن تحت تاثیر مصرف نوشابه های انرژی زا قرار می گیرند. با توجه به این واقعیت و افزایش محبوبیت این نوشیدنی ها، باید در مصرف نوشیدنی های انرژی زا احتیاط کرد.