بیوتین که به عنوان ویتامین H هم شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های گروه‌ی B یعنی ویتامین B7 است که به بدن کمک می‌کند مواد غذایی را به انرژی تبدیل کند. کلمه‌ی بیوتین از واژه‌ی یونانی «بیوتوس» به معنای زندگی یا تغذیه منشاء می‌گیرد. ویتامین‌های گروه‌ی B و به‌خصوص ویتامین B7 موجب سلامتی پوست، مو، چشم، کبد و سیستم عصبی می‌شوند. این ویتامین یکی از مواد مغذی مهم در طول دوران بارداری و رشد جنین به شمار می‌رود.
کمبود بیوتین در بین افرادی که انواع گروه‌های غذایی را مصرف کنند، نادر است. بعضی از نوزادان به دلیل کمبود آنزیم بیوتینیداز با کمبود این ویتامین متولد می‌شوند و بزرگسالان هم ممکن است به دلیل بیماری یا مصرف دارو به آن مبتلا شوند. به عبارت دیگر، این نوع کمبود یا مادرزادی است یا اکتسابی. اگر می‌خواهید بدانید ویتامین B7 چه مزایایی برای بدن دارد، در کدام مواد غذایی یافت می‌شود و چگونه باید به کمبود آن پی ببرید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
بیوتین جزء ویتامین‌های گروه‌ی B دسته‌بندی می‌شود و همانند آنها محلول در آب است؛ یعنی داخل بدن در آب حل می‌شود و ما نمی‌توانیم آن را ذخیره کنیم. به همین دلیل مصرف روزانه‌ی آن ضروری است.
نقش اصلی ویتامین B7 این است که غذای خورده شده را به انرژی تبدیل می‌کند. علاوه بر این، بدن برای تولید کراتین یعنی پروتئین سازنده‌ی مو، پوست و ناخن به آن نیاز دارد. این ماده‌ی مغذی بخش مهمی از آنزیم‌های بدن است که در موارد زیر نقش دارند:
ویتامین B7 با تسهیل فعالیت انسولین به تنظیم قند خون کمک می‌کند، در فعالیت نوروترنسمیترها (انتقال‌دهنده‌های عصبی) و تنظیم سطح کلسترول نقش دارد و به فعالیت غده‌ی تیروئید و غدد فوق کلیوی کمک می‌کند.
نتایج به دست آمده از مطالعه‌ی انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهد افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند، مصرف قرص بیوتین به تنظیم سطح گلوکز خون آنها کمک می‌کند. همچنین بر اساس نتیجه‌ی حاصل از مطالعات، این ماده ممکن است از آسیب کلیوی در افراد مبتلا به دیابت نوع یک جلوگیری کند.
کمبود مواد مغذی از جمله پروتئین، اسیدهای چرب ضروری، روی، آهن، سلنیوم و بعضی ویتامین‌ها مثل ویتامین B7 یکی از دلایل شناخته شده‌ی ریزش مو است. تحقیقات در مورد تأثیر ویتامین B7 روی رشد مو محدود است، اما چند مطالعه نشان داده‌اند که مصرف مکمل دارویی بیوتین برای حدود ۳ تا ۶ ماه می‌تواند به رشد مو و کاهش ریزش مو کمک کند. همچنین بین کمبود این ویتامین و ناخن‌های شکننده و ضعیف ارتباط وجود دارد.
یک تحقیق که به بررسی اثربخشی ویتامین B7 برای رشد مو پرداخته بود، نشان داد که مکمل بیوتین می‌تواند به افرادی که به دلیل بیماری زمینه‌ای دچار ریزش مو شده‌اند، کمک کند. اما این مکمل‌ها احتمالاً فقط برای کسانی مفیدند که به کمبود ویتامین B7 مبتلا هستند.
در یک مطالعه قدیمی که سال ۲۰۱۲ انجام شد، زنانی که تصور می‌کردند موهای نازکی دارند به دو گروه تقسیم شدند و به مدت ۶ ماه یک گروه مکمل رشد مو و گروه‌ی دیگر دارونما دریافت کردند. در پایان مطالعه، کسانی که مکمل رشد مو را دریافت کرده بودند، افزایش ضخامت و حجم کلی مو را گزارش کردند، اما در گروه‌ی دارونما چنین اثری مشاهده نشد. مکمل رشد مو حاوی مواد متعددی از جمله روی و آهن بود که برای موها ضروری هستند و به همین دلیل نمی‌توان یافته‌های این مطالعه را به‌تنهایی به بیوتین نسبت داد.
در یک مطالعه‌ی متفاوت، محققان دریافتند کودکانی که می‌توانند پس از مصرف مکمل‌های بیوتین رشد یا کیفیت موی سر خود را بهبود بخشند، همگی دارای یک بیماری زمینه‌ای هستند که باعث کمبود این ماده‌ی مغذی می‌شود.
به غیر از این مطالعات، مدرک قوی دیگری برای حمایت از مصرف مکمل بیوتین وجود ندارد. مکمل می‌تواند به اصلاح کمبود ویتامین B7 و بهبود سلامت و رشد مو کمک کند، اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مصرف آن برای افرادی که کمبود ندارند، مفید باشد.
عوامل زیادی روی ریزش مو و نازک شدن مو تأثیر دارند و به همین دلیل مصرف مکمل بدون تعیین علت بروز این مشکلات می‌تواند در افرادی که به کمبود ویتامین B7 مبتلا نیستند از درمان مناسب جلوگیری کرده یا آن را به تأخیر بیندازد.
اگرچه معمولاً بیوتین به محصولات زیبایی مو و پوست مانند سرم‌ها و شامپوها اضافه می‌شود، اما اعتقاد بر این است که به‌خوبی از طریق پوست جذب نمی‌شود و به همین دلیل بهتر است آن را از رژیم غذایی یا در صورت نیاز مکمل دریافت کنید.
میزان نیاز بدن به این ماده‌ی مغذی به سن، جنسیت و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد. دستورالعمل‌های فعلی مقادیر زیر را برای افراد سالم مناسب می‌دانند:
بهترین منابع این ویتامین عبارتند از:
همیشه بهتر است مواد مغذی مورد نیاز بدن از منابع طبیعی دریافت شوند. به همین دلیل آگاهی از اینکه ویتامین B7 در چه غذاهایی است اهمیت زیادی دارد. چنانچه قادر نیستید ویتامین کافی را از طریق رژیم غذایی مصرف کنید، مکملی که توسط پزشک تجویز شده باشد، گزینه‌ی مناسبی خواهد بود. به یاد داشته باشید که در زمان خرید این محصولات تأییدیه سازمان غذا و دارو را روی بسته‌بندی مشاهده کنید.
اگرچه کمبود ویتامین B7 نادر است، اما احتمال وقوع آن وجود دارد و معمولاً با علائم زیر مشخص می‌شود:
مشکلات پوستی از اولین عوارض کمبود ویتامین B7 در بدن به شمار می‌روند و به همین دلیل به‌عنوان یک شاخص مهم در نظر گرفته می‌شوند. اگر کمبود شدید باشد، علائم عصبی ایجاد می‌شوند.
کمبود زمانی اتفاق می‌افتد که فرد ویتامین کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کند یا نمی‌تواند به‌درستی چیزی را که مصرف کرده است، جذب کند. کمبود ویتامین B7 بسیار نادر است، به‌ویژه در مقایسه با کمبود سایر مواد مغذی مانند آهن، ویتامین B12 یا منیزیم، چون:
معمولاً پزشکان برای توضیح علت پایین بودن سطح ویتامین B7 به دنبال یکی از دلایل زیر می‌گردند:
کمبود این ویتامین علل دیگری هم دارد که عبارتند از:
تخم‌مرغ منبع خوب ویتامین B7 است، اما برای دریافت بیشترین میزان ویتامین باید از مصرف آن به‌صورت خام خودداری کنید. اگر به‌مدت چند ماه هر روز حداقل دو عدد سفیده‌ی تخم‌مرغ نپخته بخورید، دچار کمبود بیوتین می‌شوید. سفیده‌ی تخم‌مرغ خام حاوی پروتئینی به نام آویدین است که در معده به این ویتامین متصل می‌شود و از جذب آن توسط بدن جلوگیری می‌کند. وقتی تخم‌مرغ را می‌پزید، حرارت آویدین را از بین می‌برد و به شما اجازه می‌دهد که بیوتین را جذب کنید.
تشخیص این مشکل ممکن است کمی سخت باشد. چون آزمایش خوبی برای اندازه‌گیری این ویتامین وجود ندارد و سطح آن می‌تواند در طول روز نوسان داشته باشد. بنابراین، معمولاً با علائم که شامل نازک شدن موها و بثورات پوستی قرمز در اطراف چشم، بینی و دهان است، شناسایی می‌شود.
ممکن است علائم کمبود ویتامین B7 با بسیاری از اختلالات یا مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود و پزشک علت علائم شما را چیزی غیر از کمبود این ماده‌ی مغذی تشخیص دهد. اگر با درمانی که برای شما انتخاب شده علائم برطرف نشوند، پزشک وجود سایر علل احتمالی را بررسی می‌کند.
گاهی اوقات، کمبود ویتامین B7 نتیجه‌ی ابتلا به یک اختلال یا بیماری دیگر است. اگر پزشک این احتمال را بدهد که یک مشکل زمینه‌ای باعث بروز علائم شما شده است، آزمایش‌های دیگری را برای کشف دلیل پایین بودن سطح ویتامین B7 پیشنهاد می‌کند.
معمولاً کمبود این ماده‌ی مغذی به روش‌های زیر درمان می‌شود:
تأمین ویتامین B7 مورد نیاز بدن دشوار نیست. چون این ماده‌ی مغذی در بسیاری از غذاهای رایج یافت می‌شود و دریافت آن از طریق غذا بسیار آسان است.
ویتامین B7 هم همراه با سایر ویتامین‌ها به صورت مولتی ویتامین فروخته می‌شود و هم می‌توانید آن را به‌طور جداگانه تهیه کنید. به‌ندرت، این ویتامین می‌تواند با سایر داروها تداخل داشته باشد و عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند. همچنین ممکن است دوز مکمل بیش از نیاز شما باشد. به همین دلیل، لازم است قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
حالت تهوع، درد شکم و سایر مشکلات گوارشی در مبتلایان به بیماری سلیاک و بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون باعث کاهش دریافت منابع غذایی ویتامین B7 یا کاهش جذب آن در روده می‌شود. بعضی از راه‌هایی که مشکلات سوء جذب مرتبط با اختلالات گوارشی را درمان می‌کنند عبارتند از:
بیوتین می‌تواند با بعضی از داروها تداخل داشته باشد. بنابراین اگر هر روز از داروهایی استفاده می‌کنید که ممکن است تأثیر نامطلوبی بر سطح این ویتامین داشته باشند، علائم خود را زیر نظر بگیرید و با پزشک در مورد مصرف مکمل یا تغییر داروهای خود مشورت کنید.
در بیشتر افراد برای مشاهده‌ی مزایای افزایش مصرف ویتامین B7 به چند ماه زمان نیاز است. اگر مقدار مصرف را از طریق مواد غذایی افزایش می‌دهید، باید غذاهای غنی از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه‌ی خود بگنجانید تا مصرف بیشتر آن بتواند تفاوت چشمگیر را نشان دهد. اگر قرص می‌خورید، مصرف مداوم آن طبق دستور پزشک اهمیت دارد.
با وجود آنکه مطالعات انجام شده در مورد بیوتین محدود است، ولی تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ انجام شدند، پیشنهاد می‌کنند برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب دوره‌ی ۹۰ روزه‌ی مصرف را دنبال کنید. گفته می‌شود هر چه طول دوره‌ی مصرف طولانی‌تر باشد، نتایج بهتری حاصل می‌شود.
با توجه به اینکه ویتامین B7 محلول در آب است، مقدار اضافی آن از طریق ادرار دفع می‌شود. تاکنون در افرادی که این ویتامین را به‌صورت داروهای مکمل مصرف کرده‌اند، عوارض خفیفی مانند حالت تهوع و مشکلات گوارشی گزارش شده است. با این حال، توصیه می‌شود برای مصرف آن با پزشک مشورت کنید. اگر بعد از مصرف مکمل علائمی مانند بثورات پوستی غیرمعمول را مشاهده کردید، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
مصرف دوز بسیار بالا برای مدت طولانی ممکن است باعث بثورات پوستی، کاهش سطح ویتامین C و ویتامین B6 و افزایش قند خون شود. پزشک به جهت آنکه مصرف بیش از حد ویتامین B7 را تأیید کند، بعضی از فاکتورهای خون را مورد بررسی قرار خواهد داد:
با توجه به اعداد نشان داده شده در آزمایش، چنانچه پزشک مصرف بیش از حد مکمل را تأیید کرد، باید دوز مصرفی را کاهش دهید.
مصرف مکمل دارویی بیوتین ممکن است با نتایج بسیاری از آزمایش‌های خون تداخل داشته باشد و نتیجه‌ی آزمایش را به‌طور کاذب بالا یا پایین بیاورد که این موضوع به تشخیص اشتباه یا نادرست منجر می‌شود.
اگر از مکمل ویتامین B7 استفاده می‌کنید و نیاز به انجام آزمایش خون دارید، پزشک را از مصرف آن مطلع کنید. چون ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش مصرف مکمل را قطع کنید. بیشتر مولتی ویتامین‌ها حاوی دوزهای پایین ویتامین B7 هستند که بعید است در آزمایش خون اختلال ایجاد کند، اما برای اطمینان با پزشک خود صحبت کنید.
دقیقاً مشخص نیست که آیا این محصول با داروها تداخل دارد یا خیر. مصرف آلفا-لیپوئیک اسید و ویتامین B7 می‌تواند جذب هر دو ماده را در بدن کاهش دهد. دریافت همزمان ویتامین B5 و B7 هم تأثیر منفی روی جذب هر دو ماده‌ی مغذی دارد.
ریزش مو، خستگی، تغییرات خلقی از جمله افسردگی و در موارد شدید اختلالات عصبی شایع‌ترین علائم کمبود بیوتین هستند. اگر فکر می‌کنید ریزش مو یا نازکی و کم‌پشت بودن موهای شما به کمبود این ماده‌ی مغذی مربوط است، در مورد لزوم مصرف مکمل با پزشک مشورت کنید. پیروی از رژیم غذایی سالم و مصرف غذاهای غنی از ویتامین B7، اجتناب از مصرف مداوم بعضی داروها و درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث سوء جذب می‌شوند، از کمبود این ماده‌ی مغذی مهم پیشگیری می‌کند.
